بهترین شیر خشک برای نوزاد
بهترین گزینه غذا برای کودک زیر 1 سال شیر مادر است اما به دلایل مختلف ممکن است ادامه شیردهی برای مادران فراهم نباشد و ناچار به انتخاب گزینه دومی برای بعضی از وعده های نوزاد خود باشد. شیر خشک ترکیب پودری شکل از شیر است که برای نوزادان و کودکانی که به هر دلیلی نمی‌توانند از شیر مادر تغذیه کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد و به علت کم بودن رطوبت نیازی به یخچال ندارد.
توصیه می‌شود که برای انتخاب بهترین شیر خشک برای نوزاد، با کمک مشاور تغذیه کودک یا پزشک متخصص و کاملا مطابق با دستورات داده شده تصمیم بگیرید و متناسب با هر سنی و هر موقعیتی اقدام به انتخاب شیر جایگزین برای نوزاد خود نمایید. در مقاله « معرفی برنامه کامل غذا برای کودک زیر 1 سال » مطالب خوبی در رابطه با برنامه ریزی غذا برای کودک زیر 1 سال ارائه شده است.
عناوین مهم مقاله
بهترین شیر خشک برای نوزاد
بخاطر حساسیت در ارزش مواد مغذی در شیر، فرمول استانداردی برای تولید شیرخشک وجود دارد که همه شرکت‌ها مکلفند آنرا رعایت کنند به همین خاطر در اصل مواد تشکیل دهنده تفاوتی وجود ندارد. با وجود این ممکن است تعدادی از نوزادان یکی از انواع شیر خشک را ترجیح دهند و یک نوع دیگر با مزاج و سیستم گوارشی کودک ناسازگار باشد. مهمترین عامل در انتخاب بهترین شیر خشک برای نوزاد اینست که مطمئن باشید فرزندتان با خوردن آن شیر، مقدار مواد مغذی را که برای تغذیه و رشد نیاز دارد دریافت خواهد کرد.
هرچند که شیر مادر بعنوان غذا برای کودک زیر 1 سال، ایده آل‌ترین انتخاب است و هیچ ماده مغذی نمی‌تواند صد در صد مشابه فرمول بی‌نقص شیر مادر باشد و به همان اندازه ایمنی زایی داشته باشد، ولی توجه به تغذیه و آبرسانی مناسب به نوزاد مسئله بسیار ضروری است که نباید از آن غافل شد. خوشبختانه جدیدا در فرمول بسیاری از شیر خشک‌ها، ترکیباتی از پروتئین، چربی، کربوهیدرات، ویتامین و مواد معدنی موجود در شیر مادر، قرار داه شده است.
با توجه به گزینه های زیادی که در بازار موجود است، تهیه بهترین شیر خشک برای نوزاد به دلیل تنوع تولیدات، کار دشواری است. هر چند که همه شیر خشک‌ها طبق دستورالعمل استانداردی تولید می‌شوند که متناسب برای نوزادان سالم بوده و نیازهای غذایی‌شان معمولی می‌باشد. اما نوزاد بیماری که کم وزن است یا مثلا حساسیت غذایی ویژه ای دارد، حتما به شیرخشک خاصی نیاز خواهد داشت و باید بهترین شیرخشکی که با بدن او سازگار است را دریافت کند پس بهتر است خودتان به تنهایی برای انتخاب آن تصمیم نگیرید مشاور تغذیه کودک و پزشک می‌توانند متناسب با شرایط نوزاد، شیرخشک مناسب را به شما معرفی کنند.
فرمولاسیون انواع شیر خشک
در فرمولاسیون اکثر شیر خشک‌های نوزادان اسید چرب امگا ۳ به نام اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA) و نوعی اسید چرب امگا ۶ به نام اسید آراشیدونیک (ARA) در نظر گرفته شده است. ثابت شده که وجود این اسیدهای چرب برای رشد ذهنی و بصری نوزادان اهمیت داشته و در عملکرد مغز نقش بسزایی دارند. بر اساس ترکیبات موجود و روش تهیه شیرخشک‌ها می‌توان این محصول را به چند دسته کلی تقسیم نمود.
1- شیر خشک تهیه شده از لبنیات :
ماده اصلی این نوع از شیرخشک‌ها، شیر گاو یا بز می باشد وجود تعادل در میزان پروتئین، کربوهیدرات و چربی در این نوع از شیرخشک‌ها آن را از نظر پزشکان به بهترین شیر خشک برای نوزاد تبدیل کرده و به عنوان بهترین غذای کودک زیر 1سال بعد از شیر مادر توصیه شده است.
2- شیر خشک سویا :
ماده اصلی این نوع از شیرخشک‌ها از پروتئین‌های روغن های گیاهی مثل سویا، نشاستۀ ذرت یا ساکارز می‌باشد و گاها با آهن غنی می‌شود و افراد گیاهخوار نیز از آن استفاده می‌کنند. شیر خشک بر پایه سویا فقط در موارد انگشت‌شماری مصرف می‌شود مثلا زمانی که نوزاد مشکل عدم تحمل گالاکتوز دارد، که این نوع اختلال معمولاً ارثی و نادر است و بدن فرد تحمل شکستن و تجزیه گالاکتوز که نوعی قند موجود در بدن است را ندارد. البته نوزادان که دچار حساسیت به شیر گاو هستند معمولا به پروتئین سویا نیز حساسیت دارند.
3- شیرخشک بدون لاکتوز LF :
این نوع شیر خشک مناسب برای نوزادانی است که مشکل عدم تحمل یا هضم لاکتوز دارند. این مشکل گاهی به علت عفونت در دستگاه گوارش نوزاد به وجود می‌آید که با دل درد و نفخ معده و شکم کودک همراه است و با مشکلاتی نظیر اسهال، استفراغ و بازگشت اسید معده به مری مشاهده می‌شود.
4- شیر خشک هیدرولیز شده یا هایپو آلرژنیک HA :
در این نوع شیرخشک‌ها پروتئین‌های موجود در شیر، پردازش و کوچک شده چون راحت تر قابل هضم باشد. این شیرخشک‌ها که هایپوآلرژنیک نامیده می‌شوند، حاوی اسیدهای آمینه تجزیه شده یا هضم شده هستند و گران‌تر بوده و اصلا ممکن است برای کودک شما لازم نباشد. با تشخیص پزشک این تغذیه بعنوان بهترین شیر خشک برای نوزاد مستعد آلرژی می‌باشد.
5- شیر خشک مخصوص نوزادان زودرس و کم وزن :
این نوع شیر خشک دارای پروتئین، مواد معدنی و کالری بیشتری بوده، بعنوان بهترین شیر خشک برای نوزاد نارسی که وزنش کمتر از 2/5 کیلوگرم است می‌باشد. معمولا پزشکان این نوع شیر خشک را برای نوزادان کم وزن تجویز می‌کنند تا پس از مدتی نوزاد به رشد طبیعی برسد.
7- شیر خشک متابولیک :
این شیر خشک بهترین شیر خشک برای نوزاد بیماری است که نیاز به تغذیه ای خاص دارد، پزشکان برای نوزادانی که به پروتئین موجود در برخی شیرخشک‌هایی که بر پایه شیر گاو هستند حساسیت دارند یا به بیماری‌های متابولیک مبتلا هستند، توجه ویژه ای دارند و در چنین مواردی شیر خشک با فرمول متابولیک را پیشنهاد می‌کند. در بعضی از بیماری‌های متابولیک ارثی که در آنها هضم نهایی یک یا چند ماده غذایی مثل پروتئین، قند یا چربی در بدن دچار اختلال می‌شود و بیمار از بدو تولد بصورت ارثی از پدر و مادر دریافت می‌کند، ناچار به مصرف این نوع از تغذیه می‌باشد.
8- شیر خشک‌های ویژه :
بسیاری از نوزادان مبتلا به کولیک هستند. در مقاله « درمان قطعی رفلاکس نوزاد » مطالبی کاربردی در خصوص تغییر شیوه شیرخوردن نوزاد ذکر شده که تا حدی می‌تواند از بروز این علائم جلوگیری نماید. برای این گونه موارد خاص، شیر خشک‌های جدیدی وارد بازار شده که بعنوان بهترین شیر خشک برای نوزاد معرفی شده و نسبت پروتئین آن شبیه شیر مادر است و دارای ترکیبات ویژه‌ای است و به گوارش کودکان و رفع مشکلات کولیک نوزادی کمک خواهد کرد. از جمله این نوع از شیر خشک‌ها، می‌توانیم برند سیمیلاک با ترکیبات ویژه را نام ببریم.
زمان بندی غذا برای کودک زیر 1 سال در شبانه روز
از آنجایی که غذا برای کودک زیر 1 سال، اغلب شیر مادر یا شیر خشک می‌باشد، پس باید برنامه ریزی دقیقی در ساعات شیردهی در شبانه روز داشته باشیم. البته داشتن برنامه زمان بندی شده برای تغذیه علاوه بر نوزادان شیرخوار، برای سایر سنین در کودکی نیز لازم و ضروری است. با مطالعه مقاله « قوانین تغذیه سالم برای کودک » مطالب بیشتری در این خصوص بخوانید.
در مواردی که شیر مادر به اندازه کافی برای نوزاد پاسخگو نباشد یا اینکه نوزاد توانایی کافی در میک زدن صحیح نداشته باشد، به دلیل اهمیت رشد و وزن گیری نوزاد، با انتخاب بهترین شیر خشک برای نوزاد به کمک مشاور تغذیه و توصیه پزشک، در کنار شیر مادر از شیر خشک نیز استفاده می‌شود. گاهی نیز مادر شاغل بوده و یا از دارویی خاص استفاده می‌کند که بالاجبار باید در بعضی از وعده ها، نوزادش از شیر خشک تغذیه کند.
بنابراین تعداد دفعات شیردهی و مقدار شیری که نوزاد شما نیاز دارد، بستگی به وزن نوزاد در زمان تولد و اینکه آیا در کنار شیر مادر از شیر خشک بعنوان کمکی استفاده می کنید یا فقط از شیرخشک تغذیه می شود دارد. به طور متوسط، پس از انتخاب بهترین شیر خشک برای نوزاد به ازاء هر 453 گرم از وزن بدن نوزاد، حدود 75 میلی لیتر شیرخشک در روز توصیه می‌شود. اما این تنظیم باز بستگی به نیاز بدنی هر کودک متفاوت است و باید به واکنش نوزاد توجه داشت.
معمولا بعد از 6 ماهگی از تغذیه کمکی در کنار شیر مادر یا شیر خشک نیز استفاده می‌شود که در اینصورت از تعداد وعده های شیر خشک کودک کاسته می‌گردد تا اینکه کودک بتواند در تمام وعده های غذایی خانواده شریک شود و دیگر از شیر خشک تغذیه نکند. در مقاله « بهترین زمان قطع شیردهی نوزاد » نکات خوبی در رابطه با زمان قطع شیردهی ارائه شده است.
در فرمولاسیون بهترین شیر خشک برای نوزاد با رشد طبیعی، بطور معمول بیش از 960 میلی لیتر شیرخشک در هر بیست و چهار ساعت درنظر گرفته می‌شود و این مقدار نیز بهتر است با مشورت مشاور تغذیه و پزشک انجام شود. معمولا در پشت قوطی شیر خشک‌ها جدول استاندارد مقدار مقدار مصرف شیر خشک در شبانه روز برای هر سنی نوشته شده است. اما برای نوزادان نارس معمولا به‌طور متوسط 8 تا 10 وعده غذایی در روز در نظر گرفته می‌شود و توصیه می‌شود با فاصله 2 ساعت تغذیه شود تا آب بدن کودک کاهش پیدا نکند.
حساسیت به شیر خشک چه علائمی دارد
توجه به نشانه‌های حساسیت به شیر مادر یا شیر گاو در غذا برای کودک زیر 1 سال بسیار حائز اهمیت است. مثلا خوب وزن نگرفتن نوزاد، دانه‌های قرمز رنگ روی پوست، اسهال، استفراغ، بی‌قراری و وجود خون در مدفوع، می‌توانند از نشانه‌های حساسیت به شیرخشک باشند که در این موارد با مشورت متخصص، از شیرخشک‌های رژیمی و مخصوص برای شیرخوار استفاده می‌شود.
در بعضی موارد نیز نشانه هایی از بیماری‌های متابولیک وجود دارد که در انتخاب بهترین شیر خشک برای نوزاد باید مورد توجه قرار گیرد. از جمله خواب‌آلودگی، بی‌حالی و ناله کردن، بی‌قراری، استفراغ مکرر، خوب شیر نخوردن، مکیدن ضعیف و امتناع از خوردن، اختلال تنفسی، بوی خاص و غیرعادی ادرار، تب، تشنج و کاهش هوشیاری.
مقایسه شیر خشک با شیر مادر
گذشته از موارد استثتاء مثل مشکلات داخلی، حساسیت و کولیک نوزادان معمولا شاغل بودن مادران و حتی نظرات اطرافیان این تصمیم گیری را برای مادران در انتخاب بهترین شیر خشک برای نوزاد مشکل می‌کند و سر دوراهی قرار می‌دهد. هرچند که تمام متخصصین و مشاورین تغذیه شیر مادر را توصیه می‌کنند و حتی بر اساس تحقیقات AAP (آکادمی اطفال آمریکا) اعلام شده که بهتر است کودکان در 6 ماه ابتدایی تنها با شیر مادر تغذیه شوند، ولی به دلایل متعدد ذکر شده، مادران را در طی دوران شیردهی ناگزیر به تغذیه نوزاد با شیر خشک می‌کند.
فواید تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار است از قبیل تولید آنتی بادی مورد نیاز بدن نوزاد جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری های عفونت گوارش و اختلال در هضم شیر مادر و کاهش ابتلا به یبوست و نفخ، کاهش خطر مرگ ومیر نوزادان زیر 1 سال، افزایش رشد هوشی نوزادان، جلوگیری از ابتلا به اضافه وزن، آسم، دیابت نوع یک و دو، کلسترول، لوسمی و حتی کاهش خطر ابتلای مادران به سرطان پستان و تخمدان و پوکی استخوان و مهمتر از همه افزایش پیوند عاطفی میان مادر و نوزاد. یک روشی که برای تغذیه با شیر مادر برای مادران شاغل پیشنهاد می‌شود، دوشیدن شیر مادر و در اختیار دیگر اعضای خانواده قرار دادن برای چند ساعت است.
از مزایای انتخاب بهترین شیر خشک برای نوزاد اینست که این شیرها مطابق با دستورالعمل های استاندارد تولید شده و نیازهای غذایی نوزادان بیمار و نارس را برآورده می‌کند و هر شخصی می‌تواند به کودک شیر دهد. همچنین حجم شیر خورده شده توسط نوزاد، زمان و تعداد دفعات شیردهی قابل اندازه گیری بوده و نگرانی مادر برای رژیم غذایی یا دارویی کمتر است.
جمع بندی و نتیجه گیری :
برای تغذیه نوزادتان با شیر خشک، بهتر است با کمک مشاور تغذیه کودک و متخصص اطفال بهترین شیر خشک برای نوزاد را انتخاب و هنگام تهیه شیر خشک مطابق دستور تهیه مندرج روی قوطی شیر خشک اقدام نمایید و برای نوزادان نارس یا مبتلا به عارضه خاص نیز شیر خشک مخصوص تهیه نمایید.
بهترین شیر خشک برای نوزاد طبیعی و سالم، شیر خشک هایی هستند که میزان پروتئین، کربوهیدرات و چربی در آنها متعادل شده و ماده اصلی آنها بر پایه شیر گاو یا بز باشد. مگر در مواردی که نوزاد دچار بیماری،کم وزنی یا حساسیت باشد که انواع فرمولاسیون های شیر خشک برای این موارد خاص وجود دارد که در این مقاله به آن پرداخته شده است.